BEDEN DİSMORFİK BOZUKUĞU

BEDEN DİSMORFİK BOZUKUĞU

Beden algısı bozukluğu olarak da bilinen beden dismorfik bozukluğu, bireyin temelde bir kusuru olsa da olmasa da ve ya kişinin hafif fiziksel bir kusuru olduğu durumlarda kişinin bu dış görünümüyle zihinsel olarak aşırı derecede uğraşması ve meşgul olması durumu olarak tanımlanır. Burada kişinin dış görünümü normal ya da kabul edilebilir normal değerde olmasına rağmen kişinin kendisini çirkin ya da dikkat çekecek kadar fiziksel kusurlu/çirkin ve ya eksik hissetmesi doğrultusunda gelişen bir algı bozukluğudur. Bu hastalık grubuna maruz kalan kişilerin bir nevi obsesif(takıntı) duygularına sahip olduğundan söz edilebilir.

Bu bozukluğun ikinci önemli özelliği ise kusurlu algılanan ya da görülen bölgeyi sürekli tekrarlaycı olarak düzeltmeye çalışmak, kompülsif türde davranışlar sergilemektir. Bu davranışlar şöyle sıralanabilir;

· Kamuflaj. Kusurlu algılanan bölgeyi giyinerek ya da makyajla kapatmaya çalışma.

· Kusurlu görünen bölgeyi diğer insanlarla sürekli kıyaslama halinde olmak.

· Fiziksel görünüşünü aynalar ve ayna görevi gören yansıtıcı yüzeylerde sürekli kontrol etmek.

· Plastik cerrahi, dermatoloji ya da medikal ve mediakl olmayan tedavi yöntemleri arayışına girmek.

· Aşırı şekilde çeki düzen verme uğraşları…

· Sürekli onaylanma arayışı içinde olma.

· Kusurlu bölgeye tekrar tekrar dokunma.

· Aşırı diyet yapma.

· Sürekli giysi değiştirme.

· Aynalardan ve parlak yüzeylerden kaçınma.

· Aşırı bronzlaşma.

· Aşırı egzersiz yapma.

Beden Algı Bozukluğunun Nedenleri

Beden algı bozukluğunun gelişiminde bir çok farklı sebep olabilir. Bu faktörler genetik yatkınlık, gelişimsel süreçler, sosyal çevre ve psikolojik süreçler olarak genel itibariyle belirlenir. Bir insanın dış görünüşünden memnun olmamasının temel sebepleri olarak düşük benlik saygısı, yeme bozuklukları, depresyon denebilir. Aynı zamanda erken çocukluk travmaları da bu bozukluğun gelişmesinde etkin role sahiptir.

Çoğunlukla soysam medyada ve televizyonlarda karşılaştığımız kadın ve ideal erkek tiplemeleri ve ya popüler vücut imgeleri beden algısı bozukluğuna sebep gösterilebilir.

Bu bozuklukla ilgili Türkiye de yapılan bir araştırmada bu bozukluğa sebep gösterilebilecek durumlar çocukken kulak, burun, kafa gibi organlarla, kilo ve boyla ilgili alaycı yaklaşım öyküsü ve aşk öyküsü olarak saptanmıştır. Beden algısı bozukluğu olan kişilerin en belirgin özellikleri ise içe dönük ve utangaç olmalarıdır.

BEDEN ALGI BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR

· Görünüşlerine normalden fazla odaklanırlar.

· Fiziksel görünüşleri için üzülürler.

· Görünüşlerini sürekli olarak kontrol eder ve düzeltirler.

· Görünmemeye çalışırlar. Bu nedenle genelde toplumdan uzak olmak isterler. Görünüşlerini değiştirmek için kıyafet giyer ya da aşırı makyaj yaparlar.

· Görünüşleri hakkında yanlış düşünceleri vardır. Doğru olmasa da çirkin göründüklerine inanırlar.

BEDEN ALGISI BOZUKLUĞU YAYGINLIĞI

Beden algısı bozukluğu genel nüfusta pek yaygın değildir. Poliklinik ortamındaki günlük ruhsal değerlendirmelerde ortaya çıkar.

Yaygınlığı konusunda kesin bilgiler saptanmamıştır. Fakat yaşam boyu yaygınlığı ile ilgili rakamlar %2leri göstermektedir. Kadın erkek oranı birçok yayında eşit olarak belirtilmiştir. Dermotolojik başvurularda %12, estetik cerrahi başvurularında %7-15 arasında saptanmıştır. BAB’nun genelde ergenlik döneminde başladığı belirtilmiştir. Ortalama yaş olarak 14-16 aralığıdır ve yaşam boyu tanı konmadan kalabilir.

BEDEN ALGISI BOZUKLUĞU TANI ÖLÇÜTLERİ (DSM – V)

•A. Dış görünümünde, başkalarınca gözlenebilir olmayan ya da başkalarınca önemsenmeyecek, bir ya da birden çok kusur ya da özür algılama düşünceleri ile uğraşıp durma.

•B. Kişi, bu bozukluğun gidişi sırasında bir zaman,dış görünümüyle ilgili kaygılarından ötürü yinelemeli davranışlarda(örn. Aynaya bakıp durma,aşırı boyanma, derisini yolma,güvence arayışı) ya da zihinsel eylemlerde(örn. dış görünümünü başkalarıyla karşılaştırma) bulunur.

•C. Bu düşünsel uğraşlar,klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal,işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.

•D. Dış görünümle ilgili bu düşünsel uğraşlar,bir yeme bozukluğu için tanı ölçütlerini karşılayan belirtileri olan bir kişide,vücut yağı ya da ağırlığı ile ilgili kaygılarla daha iyi açıklanamaz.

•Kas algısı bozukluğu ile giden:Kişi, vücut yapısının çok küçük ya da yeterince kaslı olmadığı düşüncesi ile uğraşıp durmaktadır.Kişinin,çoğu zaman olduğu gibi, diğer vücut bölgeleriyle ilgili düşünsel uğraşları da olsa bu belirleyici kullanılır.

•Beden algısı bozukluğu inanışlarıyla ilgili içgörü derecesini belirtin.(örn. ‘Çirkin görünüyorum’ ya da ‘Biçimsiz görünüyorum.’

•İçgörüsü iyi ya da oldukça iyi: Kişi, beden algısı bozukluğu inanışlarının kesinlikle ya da olasılıkla gerçek olmadığının ya da gerçek olabileceğinin ya da olmayabileceğinin ayrımındadır.

•İçgörüsü kötü: Kişi, beden algısı bozukluğu inanışlarının olasılıkla gerçek olduğunu düşünür.

•İçgörüsü yok/sanrısal inanışlar: Kişi, beden algısı bozukluğu inanışlarının gerçek olduğuna kesin olarak inanmaktadır.