MÜKEMMELİYETÇİLİK

MÜKEMMELİYETÇİLİK

Mükemmeliyetçilik kelime anlamına bakıldığında iyi bir durummuş gibi görünse de aslında oldukça zor bir durumdur. Mükemmeliyetçi kişi hem yüksek standartlara ulaşmaya hem de hata yapmamaya inanır. Bu durum ise kişinin hayatını oldukça zor bir hale getirir ve devamında bir çok ruhsal ve fiziksel problem yaratır. Mükemmeliyetçilik genel olarak bireyin kendisi için yüksek beklentiler koyması ve bu beklentilere ulaşma konusunda oldukça kaygı duyması, dolayısıyla kendisine aşırı eleştirel yaklaşması olarak tanımlanabilir. Bir yönden “kusursuzluğu arama” olarak da tabir edilebilir. Mükemmeliyetçi kişiliğe sahip bireyler başarılarından çok başarısızlıklarına odaklanırlar ve başarılarını görmezden gelebilirler. Hatalarına daha büyük anlamlar yükleyerek kendileriyle ilgili olumsuz düşünme eğiliminde olurlar.

Bununla birlikte mükemmeliyetçi öğrenciler sınav ve başarı kaygısı yaşamaya eğilimlidirler. Mükemmeliyetçi öğrencilerin endişeleri, akademik başarılarını olumsuz etkileyebilir.

MÜKEMMELİYETÇİLİK TÜRLERİ

Gordon H. Flett ve Paul L. Hewitt (2002) üç çeşit mükemmeliyetçilik tanımlamıştır:

Ø Kendine yönelik mükemmeliyetçilik: Bu mükemmeliyetçilik, ulaşılması zor ve imkansız hedefler belirleme olarak tanımlanır. Birey kendisine sürekli yüksek beklentiler dayatır ve hata kabul etmez. Birey sürekli olarak kendisini eleştirme eğilimindedir.

Ø Başkasına yönelik mükemmeliyetçilik: Bu mükemmeliyetçilik türünde birey olanaksız ve yüksek beklentilere başkasının uymasını bekleme eğilimindedir. Bu bireyler bir başka bireye iş veremezler. Başkalarının yaptıklarını beğenmezler ve sürekli bir hata bulurlar. Genellikle bu bireylerin öfke problemleri vardır ve doyum sağlayamazlar.

Ø Sosyal beklentiler: Başkalarının kendilerinden imkansız beklentileri olduğu inancı olarak tanımlanır. Bu kişiler çevresindeki insanlardan onay ve takdir alma ihtiyacı hissederler ve bu ihtiyacı gidermek için yüksek standartlara ulaşmaları gerektiğine inanırlar. Genellikle bu kişilerin öfke, başkaları tarafından yargılanma korkusu hissettiklerinde sosyal kaygı ve standartlara ulaşamadıklarında depresyon problemleri vardır.

Mükemmeliyetçilikle birlikte görülen bir çok inançtan bir kaçı şunlardır;

· Başarısız olmaktan korkma: Bu bireyler genellikle benlik ve özsaygılarını başarı üzerine kurarlar. Bu sebeple en ufak başarısızlık onlar için yıkıcı sonuçlara neden olur.

· Hata yapma korkusu: Bu bireyler hata yapmak ile başarıyı bir tutarlar. Hata yapmaktan aşırı derecede kaçınırlar ve bunun sonucunda öğrenme sürecini yavaşlatırlar.

· Onaylanmama korkusu: Bu bireylerde genelde hata yaptıkları zaman başkaları tarafından kabul görmeyeceklerine, dışlanacaklarına inanırlar.

· -meli, -malı düşüncesi: Bu düşünceye sahip kişilerin hayatında genelde yapmalı ve yapmamalı vardır. Bundan dolayı genelde kendilerine ve çevrelerine karşı esnek değildirler.

MÜKEMMELİYETÇİ DAVRANIŞLAR

Ø Erteleme

Ø Kaçınma

Ø Başkalarını değiştirmeye çalışma

Ø Karar vermede güçlük çekme

Ø Aşırı planlama, düzenleme, kaçınma

Ø Sürekli olarak denetleme ve onay alma

Ø Tekrarlama ve düzeltme

MÜKEMMELİYETÇİLİĞİN BELİRTİLERİ

Ø En iyiye odaklanarak işlerinizi yetiştirmede sorun yaşıyorsanız,

Ø Başarılarınızdan çok başarısızlıklarınıza odaklanıyorsanız,

Ø Genellikle yeterince iyi olmadığınızı düşünüyorsanız,

Ø Tüm işlerinizi en iyi şekilde yapma gereksinimi duyuyorsanız,

Ø Yaptıklarınızdan tatmin olmuyorsanız,

Ø Hata yaptığınızda kendinize aşırı yükleniyor ve ufak bir başarısızlıkta kendinizi değersiz hissediyorsanız,

Mükemmeliyetçilikten söz edebiliriz. Fakat hepimiz zaman zaman yukarıdakilerden bir kaçını hissedebiliriz. Mükemmeliyetçi kişiler genelde bu durumları yaşamlarının bir parçası haline getirmiştir.

MÜKEMMELİYETÇİLİĞİN NEDENLERİ

1. Sosyal Beklenti

Çocukluk yıllarında başkaları tarafından sevilme, takdir edilme, onaylanma ve kabul edilme gibi gereksinimlerin sadece başarı karşılığında verilmesidir. Çocuk kendisine değer vermeyi başkalarının kendisine verdiği değerle öğrenir. Bu şekilde kendisine verdiği değer dış etmenlerle biçimlenir ve dış etmenlere bağlı olur. Bunun sonucunda kendisine yönelen eleştirilere karşı korunmak için “mükemmel olma” ihtiyacı hisseder ve böylelikle başkalarının düşüncelerine karşı aşırı duyarlı ve kırılgan bir bireye dönüşürler.

2. Sosyal öğrenme

Çocuklar ilk olarak aile içinde anne-babayı rol model alırlar. Anne-babanın her zaman yaptığı doğru kabul edilir ve taklit etmeye başlarlar. Anne-babası mükemmeliyetçi olan bir çocuk mükemmeliyetçiliği rol model alırlar.

3. Sosyal tepki

Sürekli olarak kavga eden bir anne babanın olduğu ya da tutarsız kuralların olduğu bir ev ortamında, karmaşanın içinde büyümüş ve çeşitli tacizlere uğramış (örneğin fiziksel şiddete maruz kalmış, toplum içinde utandırılmış) çocuklar denetleyemedikleri ve öngöremedikleri ortamlarda denetim hissi geliştirebilmek amacıyla savunma mekanizması olarak mükemmeliyetçi olabilirler.

Mükemmeliyetçiliği azaltmak ve baş etmek için neler yapılabilir:

Öncelikle mükemmel olmadığımızı ve hata yapabileceğimiz normalliğini kabul etmemiz gerekiyor. Ve bunun için ise cesaretlenmemize ihtiyacımız var. Mükemmeliyetçilikle baş etmek için bazı ip uçları:

Ø Kendinizden aşırı beklenti içinde olmanızın olumsuz sonuçlarını çıkartın.

Ø Hedef ve amaçlarınızı gözden geçirin ve yeterliliklerinizle doğru orantılı olarak tercihler yapın.

Ø Standartlarınızı gevşetmeye çalışın.

Ø Hatalarınızı kabul etmek için kendinizi zorlayın ve kendinizi ödüllendirin.